Tại Kỳ thi Olympic Quốc tế Thiên văn học và Vật lý thiên văn 2019 được tổ chức tại Hungary từ 02-10/8, cả 8 thí sinh đội tuyển Hà Nội đại diện Việt Nam tham dự Kỳ thi đã đạt thành tích cao với 01 Huy chương Vàng, 03 Huy chương Bạc, 03 Huy chương Đồng và 01 giải Khuyến khích. Thành tích này có sự hỗ trợ không nhỏ từ phía Trung tâm Vũ trụ Việt Nam, Viện Hàn lâm Khoa học và Công nghệ Việt Nam.
Olympic Thiên văn học và Vật lý thiên văn quốc tế (IOAA) là cuộc thi quốc tế uy tín nhất trong lĩnh vực này trên toàn thế giới; được tổ chức nhằm mục đích khuyến khích các tài năng trẻ về thiên văn học và vật lý thiên văn, kích thích tư duy sáng tạo, ứng dụng thực tế các quy luật vật lí trong nghiên cứu thiên văn, đem lại lợi ích cho khoa học và cuộc sống. Một trong ba nội dung quan trọng của cuộc thi là phần thi Quan sát, bao gồm quan sát thực tế bầu trời đêm và quan sát bầu trời mô phỏng trong nhà chiếu hình vũ trụ.
Năm 2019, cuộc thi thu hút 254 thí sinh đến từ 46 quốc gia thuộc các châu lục khác nhau trên toàn thế giới. Dưới sự hỗ trợ của Trung tâm Vũ trụ Việt Nam, (đặc biệt là 3 đơn vị trực thuộc gồm: Phòng thiên văn và Vũ trụ Việt Nam; Đài thiên văn Hòa Lạc và Đài thiên văn Nha Trang) đội tuyển Olympic Thiên văn và Vật lí Thiên văn IOAA, đã đạt được các thành tích đáng kể, cụ thể: 1 Giải nhất tuyệt đối (Absolute winner), 1 Huy chương vàng, 3 Huy chương bạc, 3 Huy chương đồng và 1 bằng khen. Đây là thành tích cao nhất từ trước đến nay và cũng đánh dấu quá trình phát triển nhanh chỉ sau 4 năm tham dự cuộc thi của đội tuyển Việt Nam.
Trước đó năm 2016, trong kỳ thi Olympic IOAA lần thứ 10 (tổ chức năm 2016) tại Ấn Độ – năm đầu tiên tham dự; điều kiện trong nước lúc đó chưa cho phép có kính thiên văn cũng như nhà chiếu hình để đội tuyển thực hành. Tuy vậy, vượt qua những khó khăn, bỡ ngỡ lúc đầu, cộng với sự hỗ trợ của Trung tâm Vũ trụ Việt Nam, tại kỳ thi đầu tiên đội tuyển Hà Nội đại diện cho Việt Nam đã xuất sắc dành 1 Huy chương bạc và 4 giải khuyến khích, tạo tiền đề cho việc tiếp tục đầu tư, đẩy mạnh công tác bồi dưỡng, huấn luyện học sinh giỏi, chuẩn bị cho đội tuyển các năm tiếp theo tự tin tham dự cuộc thi bổ ích này.
Năm 2017, sau khi Đài thiên văn Nha Trang đi vào hoạt động, trường THPT chuyên Hà Nội – Amsterdam đã đề nghị Trung tâm Vũ trụ Việt Nam tạo điều kiện hỗ trợ đội tuyển được sử dụng những cơ sở vật chất tiên tiến tại Đài phục vu cho công tác thực hành. Với sự trợ giúp của công nghệ mô phỏng trong nhà chiếu hình vũ trụ, các thiên thể, đối tượng trên bầu trời đều được trình chiếu một cách trực quan, chân thực, đội tuyển làm quen, rồi tiến tới thông thạo nhanh chóng bầu trời sao. Ban đêm, đội tuyển tận dụng sân thượng của đài thiên văn để quan sát trực tiếp bầu trời bằng kính thiên văn cỡ nhỏ, săn tìm và xác định nhiều đối tượng vật thể sâu.
Kết quả, kỳ thi IOAA năm 2017 tổ chức tại Phuket, Thái Lan, đoàn Việt Nam dành được 2 Huy chương bạc và 2 giải Khuyến khích.
Đội tuyển IOAA 2017 thực hành tại Đài thiên văn Nha Trang
Đội tuyển IOAA 2018 thực hành quan sát ở Đài thiên văn Hòa Lạc.
Năm 2018, Trung tâm Vũ trụ Việt Nam tiếp tục đồng hành cùng đội tuyển IOAA, sử dụng cơ sở vật chất tại Đài thiên văn Nha Trang để phục vụ cho chuyến tập huấn chuyên sâu của đội tuyển. Bên cạnh đó, đài thiên văn Hòa Lạc cũng được sử dụng cho công tác huấn luyện tại Hà Nội. Kết quả, đội tuyển Việt Nam đã lần đầu tiên xuất sắc dành 1 Huy chương vàng tại kỳ thi IOAA 2018 tổ chức tại Bắc Kinh, Trung Quốc, cùng với 1 Huy chương bạc và 2 Huy chương đồng.
Đội tuyển Việt Nam đạt thành tích xuất sắc tại IOAA 2019
Ngoài việc đồng hành cùng đội tuyển của trường trong cuộc thi Thiên văn học và Vật lý thiên văn; Trung tâm Vũ trụ Việt Nam và Trường THPT Chuyên Hà Nội – Amsterdam còn có nhiều hoạt động hợp tác từ năm 2017. Nhằm tiếp tục hợp tác về đào tạo và phổ biến kiến thức lĩnh vực khoa học vũ trụ, hai bên đã có thỏa thuận hợp tác ký ngày 6/6/2019. Theo đó, hai bên khuyến khích hợp tác học thuật trong các lĩnh vực cùng quan tâm, đặc biệt là khoa học vũ trụ, thiên văn học, vật lí thiên văn và ứng dụng công nghệ vũ trụ; Hợp tác xây dựng và tổ chức thực hiện các chương trình chung về phổ biến kiến thức khoa học và công nghệ vũ trụ cho cộng đồng./.
Nhân sự kiện đội tuyển đạt thành tích cao trong cuộc thi, mới đây, hiệu trưởng Trường THPT Chuyên Hà Nội – Amsterdam, TS. Lê Thị Oanh đã gửi thư cám ơn tới lãnh đạo Trung tâm Vũ trụ Việt Nam, Viện Hàn lâm Khoa học và Công nghệ Việt Nam vì đã có những hoạt động hỗ trợ thiết thực cho Đội tuyển Thiên văn và Vật lý Thiên văn của trường trong quá trình tập huấn, góp phần vào thành tích cao của trường tại Cuộc thi Olympic Thiên văn học và Vật lý thiên văn quốc tế (IOAA) 2019 được tổ chức tại Hungary.
