Ngày 24, 25/10/2017 tại Tokyo (Nhật Bản) diễn ra Hội thảo về Sáng kiến quản lý rừng – Tăng cương quản lý nhà nước sử dụng Hệ thông cảnh báo sớm mất rừng và công nghệ vệ tinh.
Hội thảo nhằm giúp các nước đang phát triển có cơ hội trao đổi ý kiến về việc làm sao để phát huy hiệu quả việc quản lý rừng bằng cách ngăn chặn hoạt động phá rừng trái phép nhờ sử dụng hệ thống cảnh báo sớm rừng và các công nghệ vệ tinh viễn thám cũng như sự hỗ trợ từ các đối tác phát triển.
Cụ thể, hội thảo tập trung vào hai khía cạnh khác nhau là “quản trị” và “công nghệ vệ tinh”. Đối với khía cạnh quản trị, đại biểu sẽ thảo luận làm thế nào để các nước có thể cải thiện quản lý rừng thông qua việc sử dụng các hệ thống cảnh báo sớm rừng bao gồm JJ-FAST và công nghệ vệ tinh cùng với các biện pháp chính sách như hoạch định và thực hiện chính sách, sự hợp tác chặt chẽ giữa các bên có trách nhiệm quản lý rừng.
Thực tế cho thấy, rừng rất quan trọng cho sự sống trên trái đất. Gần đây, vai trò của rừng đối với việc giảm nhẹ và thích ứng với biến đổi khí hậu ngày càng được quan tâm trên toàn cầu vì nạn phá rừng và suy thoái rừng góp tới hơn 10% tổng lượng phát thải CO2. Mặc dù tầm quan trọng của rừng đã được khẳng định, từ năm 1990 đến năm 2015, toàn thế giới đã mất 129 triệu ha rừng (Đánh giá tài nguyên rừng toàn cầu năm 2015, FAO). Việc mất rừng nhiệt đới vẫn tiếp tục không suy giảm do mở rộng nông nghiệp, khai thác gỗ, mở rộng cơ sở hạ tầng, khai thác trái phép và các nguyên nhân khác. Để ngăn chặn mất rừng, ứng dụng công nghệ vệ tinh đã được các nước và các tổ chức có liên quan xây dựng và áp dụng rộng rãi như hệ thống và công cụ giám sát rừng hiệu quả và không thể thiếu trong những năm gần đây.
Toàn cảnh hội thảo.
Trong bối cảnh này, Cơ quan Hợp tác Quốc tế Nhật Bản (JICA) và Cơ quan Thám hiểm Không gian Vũ trụ Nhật Bản (JAXA) đã công bố Sáng kiến Quản lý Rừng tại UNFCCC COP 21 ở Paris vào tháng 12 năm 2015. Sáng kiến đã dẫn tới việc tạo ra một Hệ thống cảnh báo sớm rừng JICA-JAXA trong vùng nhiệt đới (JJ-FAST) nhằm theo dõi nạn phá rừng và mất rừng bằng dữ liệu vệ tinh ALOS-2 của JAXA. JJ-FAST cung cấp thông tin liên tục và cho phép truy cập mở. Hệ thống sử dụng ảnh radar ALOS-2 có thể giám sát sự thay đổi độ che phủ rừng ngay cả trong các điều kiện bị mây che phủ với độ phân giải 50 mét và được cập nhật trung bình mỗi sáu tuần. Dựa trên khoảng thời gian thu thập số liệu tương đối thường xuyên và khả năng giám sát không bị ảnh hưởng bởi mây, JJ-FAST dự kiến sẽ hoạt động như một hệ thống cảnh báo sớm để cải thiện quản lý rừng. Các nhà quản lý,do đó, có thể theo dõi các hoạt động phá rừng bất hợp pháp nhằm có các biện pháp đối phó để hạn chế chúng.
Đối với khía cạnh công nghệ vệ tinh, chủ đề sẽ là làm thế nào các nước có thể tăng cường hệ thống giám sát rừng quốc gia bằng cách sử dụng JJ-FAST và các hệ thống/công cụ khác, kết hợp JJ-FAST vào hệ thống giám sát rừng quốc gia của họ.
Tham gia hội thảo, TS. Vũ Anh Tuân, đại biểu của Trung tâm Vũ trụ Việt Nam (VNSC) chia sẻ kinh nghiệm và hướng đi của Việt Nam trong lĩnh vực “công nghệ vệ tinh” thông qua bài trình bày về hệ thống Vietnam Data cube (một hệ thống mở bao gồm ảnh vệ tinh mở và các thuật toán ứng dụng, hiện đang được cài đặt và vận hành tại VNSC) và tiềm năng của nó trong theo dõi rừng ở Việt Nam. Hiện nay, ứng dụng theo dõi rừng Việt Nam của hệ thống Vietnam Data cube đang được các cán bộ VNSC phát triển và dự kiến sẽ được vận hành thử nghiệm vào đầu năm 2018.
Hy vọng rằng các nỗ lực toàn cầu, bao gồm cả những nỗ lực thông qua Sáng kiến Quản lý Rừng sẽ giúp các nước thúc đẩy quản lý rừng hiệu quả và kiểm soát việc suy thoái và mất rừng để góp phần chống lại biến đổi khí hậu.